کلاهبرداری

کلاهبرداری بردن مال دیگری از طریق توسل توام با سونیت به وسایل یا عملیات متقلبانه است.

وجه تمایز آن با سایر جرایم اموال در این است که در اکثر این جرایم مال بدون رضایت و گاهی حتی با خشونت از صاحب مال جدا می شود. در حالی که در کلاهبرداری صاحب مال با آگاهی و رضایت تمام مال خود را به کلاهبردار می دهد! اینجاست که احتیاج به انجام “مانور متقلبانه ” است.

ضمن داشتن جنبه عمومی این جرم باید بیان کرد که این جرم از جمله جرایم غیر قابل گذشت محسوب می شود. گذشت شاکی صرفا از موجبات تخفیف در مجازات کلاهبرداری محسوب میگردد.

مشاوره کیفری و عقد قرارداد با وکیل در حوزه کلاهبرداری

برای آنکه کلاهبرداری محقق شود سه شرط مهم لازم است :

اول آنکه وسیله کلاهبرداری متقلبانه باشد و در این مورد به عرف مراجعه می کنیم. دوم آنکه مال برده شده متعلق به دیگری باشد. ( یعنی طرف برای به دست آوردن مال خودش دست به عملیات فریب نزده باشد مثلا موجر یا مرتهن در پی مال خود با ترفندی مال خود را به چنگ آورند.) در آخر آنکه قربانی حتما اغفال شده باشد، یعنی مثلا خود را به تغافل نزده باشد. پس اگر ماموری در پی کشف دلار تقلبی ، دلار تقلبی از کسی دریافت کند عمل کلاهبرداری نیست.

نکته ای که در مورد وسیله وجود دارد آن است که اثبات متقلبانه بودن وسیله به عهده شاکی است.

من دروغ نگفتم ، واقعیت را نگفتم !

کلاهبرداری صرفا به صورت فعل انجام می پذیرد و امکان وقوع آن به صورت ترک فعل وجود ندارد. به طور مثال اگر از ذکر عیوب کالا ، فروشنده سکوت کند کلاهبرداری محسوب نمی شود.

اگر صرف دروغ گویی و دروغ نویسی محض موجب بردن مال غیر شود خیلی با احتیاط باید گفت که مشمول عنوان کلاهبرداری نیست. به طور مثال اگر فردی بدون سو نیت دعوی زاید بر میزان استحقاقی اقامه نماید نمی توانیم این عمل را مشمول کلاهبرداری بدانیم.

اگر دروغگویی و دروغ نویسی به صورت متقلبانه درآید و منجر به بردن مال دیگری شود کلاهبرداری محسوب می شود. مثلا اگر کسی خود را پزشک معرفی کند و دختری را گول بزند تا جهیزیه او را ببرد. اگر کسی که خود را مدیر مجموعه ای معرفی کند و مانور متقلبانه ای ترتیب دهد و مال دیگری را بالا بکشد در جرگه کلاهبرداران قرار میگیرد.

وسیله کلاهبرداری می تواند گاهی ظاهرش هم تقلبی باشد. به عنوان مثال استفاده از سند مجعول و گاهی نیز وسیله از نظر ظاهر درست است و متقلبانه نیست اما به اصطلاح خالی از وجه است مانند اینکه دینی قبلا پرداخت شده ولی مدیون بار دیگر با رسید اصلی آن را مطالبه می کند. ( البته معروف ترین این نوع در کشور ما استفاده از شناسنامه شخص مرده برای دریافت یارانه است.)

نکته: توسل به وسیله متقلبانه باید مقدم بر تحصیل مال و برای تحصیل مال باشد. اگر اول باک بنزین رو پر کنی و بعد پول تقلبی بدی و بری عمل مشمول عنوان کیفری دیگری است. اگر کسی برای آنکه قربانیان او پیگیر نشوند با جعل مدرک خود را دارای فلان سمت نشان دهد نباید این را با کلاهبرداری مشدد اشتباه گرفت.

انواع کلاهبرداری:

ساده:

وجود شرکت یا کارخانه موهوم. ( حتی اگر شرکت را ثبت کرده باشد ولی عملا واهی باشد.)

داشتن اموال و اختیارات واهی.

امید به امور غیر واقع و یا ترس از حوادث غیر واقع. ( اگر حادثه واقعی باشد و از طریق آن مالی را ببرد تحت عنوان کلاهبرداری قابل پیگیری نیست.)

اختیار اسم یا عنوان مجعول.

مشدد:

شخص مرتکب بر خلاف واقع عنوان دولتی اتخاذ کرده باشد.

استفاده از تبلیغات عمومی و رسانه های عمومی. (مثلا کانال تلگرامی با عضو خیلی زیاد)

مرتکب از کارکنان دولت باشد. ( توجه شود صرف کارمند دولت بودن موجب تشدید است !)

این مصادیق حصری نبوده و بلکه تمثیلی است.

برخی مصادیق جالب 

رمالی  و فالگیری

تصادف مصنوعی بین دو وسیله نقلیه برای گرفتن حق غرامت بیمه

تظاهر به معلولیت برای دریافت اعانه

پوشانیدن عیوب آشکار مبیع توسط بایع

نشان دادن زمین مرغوب تر و فروش زمین دیگری

آیا سر رایانه را نیز می توان کلاه گذاشت ؟!

درقانون جرایم رایانه ای برای کسی که با تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها و یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگران تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحبش، حبس در نظر گرفته شده است.

تجارت و کلاهبرداری

در قانون تجارت نیز در یک مورد عمل مدیران را جرم انگاری نموده و کلاهبرداری دانسته است. ماده ۲۴۹ لایحه اصلاح قانون تجارت است که بیان می دارد هر کس ( اعم از سهامداران یا مدیران ) برای آنکه مردم تشویق به پذیره نویسی شوند اطلاعات غلط در اطلاعیه ها بدهد به مجازات شروع به کلاهبرداری محکوم خواهد شد. هر گاه اثری بر این اقدام مترتب شده باشد مرتکب در حکم کلاهبردار می باشد .

ثبت و کلاهبرداری

در قانون ثبت نیز موارد ذیل در حکم کلاهبرداری می باشد و مرتکب به مجازات زیر محکوم می شود.

تقاضای ثبت ملکِ کس دیگری. ( حتی اگر خود مالک، ملک را قبلا انتقال داده و حالا دوباره بیاید تقاضای ثبت بدهد و بخواهد برای خود سند بگیرد)	ماده ۱۰۵ قانون ثبت
تقاضای ثبت ملک، توسط وراثی که میدانند متوفی قبل از فوت، ملک را به نحوی به دیگری منتقل کرده است.	ماده ۱۰۶ قانون ثبت
امتناع از رد حق به صاحب آن. (مرتهن حق خود را طی اظهارنامه مطالبه کند و مرهون تا ده روز پس از ابلاغ اظهار نامه اقدامی مبنی بر رد ننماید.)	ماده ۱۱۶ ق.ث
انجام معامله معارض. ( خواه به موجب سند رسمی و خواه به موجب سند عادی)	ماده ۱۱۷ ق.ث

مجازات کلاهبرداری

در کلاهبرداری ساده مجازات شامل رد مال به صاحبش، حبس ۱ تا ۷ سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال اخذ شده است.

در کلاهبرداری مشدد مجازات شامل رد مال به صاحبش، حبس ۲ تا ۱۰ سال و  انفصال ابد است. ( به جهت آنکه در این نوع مشدد مرتکب دارای سمت دولتی دارد).

هادی حاجی نورمحمدی

برخی مسائل در زندگی پیش می آید که اثرات حقوقی و کیفری سنگینی بر آن مترتب است. توصیه می شود حداقل در این موارد مشورت نمایید.

۰۹۱۲۵۹۶۰۹۴۲